Jak to zrobiliśmy:
Warszawska Wola to dzielnica, która w ostatnich latach bardzo się zmieniła. Kiedyś przede wszystkim robotnicza, dzisiaj jest tu więcej osiedli i biur. Urząd Dzielnicy zlecił Pracowni Badań i Innowacji Społecznych ,,Stocznia’’ przeprowadzenie badania społecznego wśród mieszkającej tu młodzieży. Pracownikom urzędu zależało na dowiedzeniu się, jak młodzi ludzie postrzegają Wolę, jak im się na jej terenie żyje, gdzie lubią bywać, a jakich miejsc unikają. Zespół Stoczni przeprowadził osiem spacerów z aparatem fotograficznym, których uczestnikami była młodzież wolska w wieku 14–18 lat.
Najpierw każdego uczestnika proszono o narysowanie mapy „swojej” Woli i krótkie jej omówienie ze szczególnym uwzględnieniem miejsc, które pytana osoba lubi bądź których nie lubi, oraz tych, które uważa za niebezpieczne. Badacz dopytywał zawsze o przyczyny takiej opinii. Wypowiedzi za zgodą rozmówcy były nagrywane. Następnie wyruszali na spacer ulubioną, najczęściej uczęszczaną lub z innych powodów ważną dla rozmówcy trasą. Młody człowiek proszony był o robienie zdjęć miejscom, które z jakiegoś powodu uważa za ważne. Powstał materiał audio, czyli opowieści młodych mieszkańców Woli o różnych częściach ich dzielnicy oraz materiał wizualny, czyli ich „fotoopowieść” o tych miejscach. Wywiad i zdjęcia uzupełniały się nawzajem, dzięki czemu można było zbudować pełen obraz odwiedzonych podczas spaceru miejsc.
projekt "Badania problemów społecznych młodzieży mieszkającej i uczącej się na warszawskiej Woli" (Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia" na zlecenie Wydziału Spraw Społecznych i Zdrowia Urzędu Dzielnicy Wola)
Julia Olesińska, Kaja Dziarmakowska
Warszawa, Wola
Krok po kroku:
KROK 1: PRZYGOTOWANIE
Zastanówmy się, czego, od kogo i o jakiej przestrzeni chcemy się dowiedzieć. Na kartce spiszmy kilkanaście pytań (np. miejsca lubiane i nielubiane, niebezpieczne i wymagające zmian). W zależności od grupy odbiorców, do której chcemy trafić, szukajmy wśród znajomych, w szkole, w pracy, przez Facebooka, lokalną gazetę osób o określonym profilu (np. dzieci w wieku 6–10 lat, z gminy X, często korzystających z placów zabaw). Umawiamy się z każdą osobą indywidualnie na konkretny dzień i godzinę (najlepiej, kiedy jest jasno).
KROK 2: RYSOWANIE MAPY
Zanim zaczniemy spacerować, jeszcze raz objaśnijmy każdej osobie, na czym będzie polegał spacer i po co go robimy, oraz poprośmy o pozwolenie na nagrywanie. Następnie prosimy o narysowanie na kartce A2 trasy, którą najczęściej pokonuje i dobrze zna. Podczas gdy rysuje, my zadajemy przygotowane wcześniej pytania i dopytujemy o szczegóły rysunku. Prosimy też o oznaczenie kolorami miejsc, które lubi/nie lubi/są niebezpieczne, lub mają inne cechy nas interesujące.
KROK 3: SPACER
Po narysowaniu i omówieniu mapy ruszamy razem na spacer narysowaną trasą. Wręczamy aparat i prosimy pytaną osobę, by robiła jak najwięcej zdjęć wszystkim miejscom, które są dla niej z jakiegoś powodu ważne. Kiedy robi zdjęcie, dodatkowo dopytujemy, dlaczego jest ważne, co o nim sądzi, czy często tu bywa, itd. Wypowiedzi nagrywamy na dyktafon.
KROK 4: ANALIZA ZEBRANYCH MATERIAŁÓW
Zebrane materiały, zarówno mapy, zdjęcia, jak i nagrania porządkujemy i opisujemy (np. imieniem pytanej osoby, datą i miejscem spaceru), tak byśmy potem wiedzieli, kiedy, z kim i w jakiej przestrzeni odbywał się spacer. Mapy możemy zeskanować, a nagrania spisać. Następnie przeglądamy dokładnie wszystkie zgromadzone materiały, zastanawiamy się, jakie są główne wnioski, które możemy wyciągnąć.
WARIANTY:
Można zdecydować się na wprowadzenie dodatkowo jeszcze jednego kroku (pomiędzy krokiem 3. a 4.). Polegałby na wywołaniu zdjęć zrobionych przez badanych i poproszeniu o ich skomentowanie. W ten sposób jeszcze lepiej zrozumiemy, jak widzą daną przestrzeń jej odbiorcy.
