Jak to zrobiliśmy:

Miasto Gdynia zainspirowane podejściem design for all (projektowanie dla wszystkich) zdecydowało, że na ostateczny wygląd przestrzeni powinni mieć wpływ nie tylko jej projektanci, ale też użytkownicy. Postanowiono skonsultować z różnymi grupami użytkowników dostosowanie przestrzeni publicznej Gdyni do ich potrzeb. Jako jedną z grup użytkowników o specyficznych potrzebach wybrano osoby starsze, a jako pierwszą przestrzeń do zbadania - śródmiejskie okolice Urzędu Miasta. Spacery z osobami starszymi prowadzili nastoletni wolontariusze, uczestnicy Programu Aktywności Lokalnej prowadzonego przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej. W sumie odbyło się 6 spacerów na 3 trasach prowadzących od stacji SKM do budynku Urzędu Miasta, o różnych porach dnia. Seniorzy oceniali m.in. wygodę przystanków komunikacji miejskiej, rozwiązania zastosowane w przejściu podziemnym, rozmieszczenie i bezpieczeństwo przejść dla pieszych. Zrealizowane spacery zostały potraktowane jako pilotaż tego typu działań planowanych w przyszłości na szerszą skalę - miasto chce przeprowadzać kolejne spacery angażujące większą liczbę seniorów (a także inne grupy użytkowników) w ocenę przestrzeni poszczególnych rejonów Gdyni. Oprócz rekomendacji dotyczących planowania przestrzeni przedsięwzięcie było dla młodzieży i osób starszych okazją do kontaktu, przyniosło wartość dodaną w postaci międzypokoleniowej współpracy.

projekt "Dane, debata, demokracja (3D)" Stowarzyszenie Klon/Jawor oraz Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia"
Maria Perchuć i Ewa Stokłuska, Aleksandra Dębska-Cenian, Adam Cenian
Gdynia, Śródmieście

Krok po kroku:

KROK 1: WYBÓR TRASY

Wyznaczamy przestrzeń, którą chcemy zbadać. Określamy szczegółowo kwestie i problemy, które chcemy zdiagnozować w trakcie spaceru, a pod ich kątem wyznaczamy listę spraw czy elementów przestrzeni, o które chcemy pytać uczestników spaceru. Ustalamy, kto będzie prowadził spacery.

KROK 2: STWORZENIE I PRZETESTOWANIE SCENARIUSZA SPACERU

Rozpisujemy po kolei punkty na trasie, a do każdego z nich przyporządkowujemy pytania, które będą zadawane uczestnikom. Zapisujemy też wskazówki dla prowadzącego. Przeprowadzamy wspólnie „próbny spacer", żeby przetestować trasy i scenariusz. Najlepiej, gdyby udało się przeprowadzić taki pilotaż także z udziałem jakiejś zaprzyjaźnionej osoby będącej przedstawicielem badanej grupy (np. osoby starszej czy matki z dzieckiem). W trakcie spaceru i po jego zakończeniu poprawiamy scenariusz zgodnie z sugestiami uczestników i własnymi spostrzeżeniami.

KROK 3: SPACER

Spacer rozpoczynamy od przedstawienia się prowadzących i krótkiego wprowadzenia na temat spaceru - o jego organizatorach, celu i przebiegu oraz o tym, co się potem będzie działo z zebranymi informacjami. Idziemy po wyznaczonej trasie z przystankami w wytypowanych wcześniej miejscach, dodatkowo ewentualnie w miejscach, które wskazują sami uczestnicy. Odpowiedzi na pytania i inne komentarze uczestników zapisujemy w przeznaczonych do tego częściach scenariusza. Należy pamiętać, żeby w trakcie spaceru dopytywać o uzasadnienie komentarzy: dlaczego coś im się podoba, a coś nie.
Oprócz rozmowy podczas spaceru ważna jest dokumentacja fotograficzna przestrzeni. Najlepiej robić zdjęcia elementom, na które zwracają uwagę uczestnicy. Równoległe zadawanie pytań, notowanie odpowiedzi i robienie zdjęć będzie łatwiejsze dzięki obecności drugiej osoby prowadzącej spacer - jedna osoba może wtedy skupić się na zadawaniu pytań, a druga na dokumentacji fotograficznej.

KROK 4: ANALIZA I ZEBRANIE WYNIKÓW

Po zakończeniu serii spacerów organizujemy spotkanie podsumowujące z prowadzącymi: rozmawiamy o ich wrażeniach i obserwacjach, zbieramy ewentualne uwagi do scenariuszy, które pozwolą na ich udoskonalenie. Wnioski i notatki z poszczególnych spacerów zbieramy w jednym miejscu, np. w formie raportu podsumowującego, w którym zebrane będą uwagi do poszczególnych elementów przestrzeni zgłaszane w trakcie różnych spacerów. Raport przekazujemy osobom odpowiedzialnym za kształt danej przestrzeni.

WARIANTY:

Spacery badawcze w otwartej przestrzeni można planować w różnych porach dnia - gdy jest jasno i w porze wieczornej, przy sztucznym oświetleniu. Pora przeprowadzania spaceru często wpływa na pytania, które szczególnie warto zadawać jego uczestnikom. Spacer badawczy można przeprowadzić nie tylko w otwartej przestrzeni, ale też wewnątrz jakiegoś budynku. Przygotowanie takiego spaceru nie różni się od przygotowania spaceru na zewnątrz, należy jednak pamiętać, że w małej przestrzeni może pojawiać się więcej szczegółów, na które warto zwrócić uwagę (np. w siedzibie określonej instytucji publicznej może to być: rozlokowanie tablic ogłoszeniowych, czytelność systemu informacji, ustawienie krzeseł czy koszy na śmieci).