Tag Archives: teatr

Kamishibai – teatrzyk obrazkowy

Jak to zrobiliśmy:

Animatorzy z Łodzi – Wojciech i Karolina szukali innego, niecodziennego sposobu na teatrzyk dla dzieci. Zaprosili grupę zainteresowanych starszych osób do przygotowania bajki w japońskiej konwencji kamishibai. To forma czytanego teatrzyku opartego na ilustracjach. Osoba przedstawiająca bajkę wsuwa poszczególne kartonowe plansze z ilustracjami do drewnianego małego parawanu i czyta umieszczony z tyłu karty tekst, tworząc tym samym opowieść.
Do poznania tej techniki pracy teatralnej grupa zachęciła najmłodszych. Przez kilka miesięcy wraz z dziećmi z domu dziecka od podstaw wspólnie tworzyli bajkę. Została ona dwukrotnie zaprezentowana szerszej publiczności – na występach w pobliskim przedszkolu oraz w domu kultury.

projekt Teatr czytany – bajka łączy pokolenia („Seniorzy w akcji” Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”)
Wojciech Wachowicz, Karolina Przytulska
Łódź, Łódzki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Heleny Kretz

Krok po kroku:

KROK 1: Zebranie grupy i organizacja warsztatów

Poszukiwania chętnych do pracy z nową techniką warto rozpocząć od przybliżenia grupie tego rodzaju teatru, czyli omówienia podstawowych zasad i prezentacji dowolnie wybranej bajki lub jej fragmentów.
Planując terminy realizacji warsztatów w grupie międzypokoleniowej, weźmy pod uwagę czasowe ograniczenia obu grup i już na początku ustalmy dzień dogodny zarówno dla starszych, jak i dzieci. Zadbajmy o wzajemne poznanie, integrację, możemy również poświęcić jedno ze spotkań na przybliżenie kultury japońskiej, np. na wspólne zajęcia z origami.

KROK 2: Warsztaty

Na warsztatach z pisania bajki zastanówmy się z uczestnikami, jak tego rodzaju tekst jest zbudowany, jakie są zasady pisania bajek, zaproponujmy zabawy słowem, np. wspólne tworzenie opowieści przez dodawanie zdania do zdania poprzedniej osoby, układanie krótkich historyjek z użyciem trzech kluczowych słów. Podzielmy się na mniejsze grupy lub pary międzypokoleniowe – w ten sposób każdy ma szansę stworzyć fragment bajki. Warto przećwiczyć głośne i wyraźne czytanie.
Równolegle zorganizujmy warsztat stolarski, w czasie którego skonstruujemy drewniany miniparawan do prezentacji kartonowych plansz. Skorzystajmy z umiejętności starszych uczestników, którzy wcześniej mogą przygotować odpowiednie części do wspólnego złożenia podczas warsztatu.
Kartonowe plansze są podstawą teatrzyku kamishibai. Każda z podgrup lub par międzypokoleniowych wykonuje ilustracje do swojej części bajki. Na odwrocie planszy z ilustracją nanosimy odpowiedni fragment tekstu.

KROK 3: Przedstawienie

Przed premierą zorganizujmy kilka prób, aby każdy z uczestników miał możliwość spróbowania sił w publicznym wystąpieniu. Wybierzmy miejsce pierwszych pokazów oraz osoby, które zaprezentują bajkę. Pamiętajmy, aby poszczególne plansze z fragmentami tekstu zostały ułożone w odpowiedniej kolejności. Włączajmy widzów w opowieść, zachęcając, by na przykład naśladowali dźwięki, powtarzali refren.

WARIANTY:

Teatr kamishibai jest ciekawą formą prezentacji najróżniejszych tekstów – mogą to być bajki autorskie, ale też bajki dobrze już znane, wierszyki, krótkie opowieści czy fragmenty ulubionych książek. Dobrze, gdy czytający zamieniają się rolami (starsi/rodzice czytają dzieciom i odwrotnie). Bajce może towarzyszyć muzyka (gra na instrumencie, wystukiwanie rytmu, piosenka).

Oblepianie miasta

Leave a reply

Jak to zrobiliśmy:

Akcja została zainspirowana bardzo popularnym krótkim filmem, który stał się internetowym fenomenem – „Bodies in Urban Spaces” (Ciała w przestrzeni miejskiej).
Film jest rejestracją akcji performatywnej przeprowadzonej przez grupę tancerzy na ulicach Berlina. Ubrani w kolorowe bluzy z kapturem uczestnicy „przyklejają” się do obiektów znajdujących się w pobliżu, tworząc kolorowe plamy między budynkami, zapełniając ubytki w murze, tworząc niezwykłe konstrukcje. Film stał się na tyle popularny, że dziś w internecie można znaleźć bardzo wiele podobnych rejestracji z różnych miast i miasteczek na całym świecie.

Podobna akcja stała się ważnym elementem spektaklu SPACE_r stworzonego przez Sebastiana, animatora i performera razem z kolektywem Performeria Warszawy. Przed pierwszym pokazem na warszawskim Powiślu uczestnicy spędzili długie godziny, robiąc próby na ulicy. Aby poznać potencjał okolicy, „oblepiali” sobą jej elementy – zakamarki, załomy i murki. Działanie, które było tylko próbą właściwego przedstawienia, okazało się zaskakującym spektaklem dla przechodniów. Ćwiczenie stało się świetnym sposobem na zaciśnięcie więzi w grupie i poznanie okolicy.

projekt SPACE_r. Instrukcja obsługi miejsca, Kolektywu Performeria Warszawy
Sebastian Świąder
Warszawa, Powiśle

Krok po kroku:

KROK 1: PRZYGOTOWANIE

Planujemy trasę przejścia przez ulice swojej miejscowości. Można stworzyć dokładny plan na mapie, lub tylko zakreślić obszar, po którym będziemy się przemieszczać. Najlepiej wyznaczyć punkt startu i zakończenia. Da nam to wyraźne ramy naszej akcji. Zdecydujmy, jak będziemy ubrani. Stroje mogą być w jednym, charakterystycznym kolorze lub z jakimś wspólnym elementem, np. bluzy z kapturem w różnych kolorach, koszulki z hasłami itp. Ubranie może podkreślić jakieś dodatkowe sensy, które przystępując do działania, chcemy przekazać – jednolity strój wyróżnia i oddziela nas od przechodniów, a zwyczajne, „prywatne” ubranie sprawia, że bardziej wtapiamy się w otoczenie.

KROK 2: AKCJA

Na dany znak ruszamy wyznaczoną trasą. Co pewien czas zatrzymujemy się, starając się zapełnić własnym ciałem puste przestrzenie na ulicy lub próbując „oblepić” sobą znajdujące się na niej obiekty. Można wypełniać wnęki, dziury w murze, okiennice, przerwy w ogrodzeniu. Do oblepiania idealnie nadają się pachołki, kosze na śmieci, ławki, wiaty przystankowe itd.
Pomiędzy punktami możemy przemieszczać się biegiem, dla spotęgowania efektu.

KROK 3: PODSUMOWANIE

Kiedy dochodzimy do ostatniego punktu naszej trasy, następuje koniec akcji. Od razu warto omówić to, co się wydarzyło, nieoczekiwane momenty, wrażenia i refleksje związane z poznaną przestrzenią. Zebrane informacje mogą stać się punktem wyjścia do kolejnych działań.

WARIANTY:

Grupa może wcześniej przygotować w sali gotowe struktury – żywe rzeźby, które zostaną użyte w ostatnim elemencie działania. Rzeźby mogą być inspirowane tematem, który nas najbardziej interesuje, nad którym zamierzamy dalej pracować: sceny z historii miejscowości, pomniki ważnych zdarzeń, sławne postacie, legendy.
Można wprowadzić bardziej skomplikowane figury, np. elementy akrobatyki lub tańca.
Prowadzący ćwiczenie wskazuje miejsce do zapełnienia. Na dane hasło grupa przybiega i tworzy swoją rzeźbę. Prowadzący może bawić się w nadawanie tytułów pomnikom, które grupa ma utworzyć, np. wskazuje dany punkt przestrzeni i mówi głośno „rewolucja!”. Grupa przybiega na wskazane miejsce i tworzy zaimprowizowany na miejscu „pomnik rewolucji”. Akcja może też być rodzajem zaproszenia na inne wydarzenie, np. flash mobem, krótką jednorazową akcją, którą chcemy zaskoczyć mieszkańców.

Inwazja ruchem

Leave a reply

Jak to zrobiliśmy

Wanda i Magda – matka i córka – założyły w Wałbrzychu Teatr Tańca Dawka Energii skupiający aktorów-amatorów w różnym wieku. Wanda zaprosiła na próby znajomych z klubu seniora, proponując najpierw udział w zwykłej gimnastyce – nie chciała, by hasło „taniec” wystraszyło starsze osoby. Magda, na co dzień profesjonalna choreografka, zaprosiła młodych ludzi, z którymi już wcześniej pracowała. Próby Dawki Energii odbywały się raz lub dwa razy w tygodniu. Na początku Magda proponowała uczestnikom zajęć proste ćwiczenia. Grupa stopniowo poznawała podstawowe zasady tańca współczesnego, w którym od sztywnych zasad ważniejsze są emocje tancerza, swoboda i naturalność ruchów, dzięki czemu taniec jest dostępny dla osób w każdym wieku. Na kolejnych próbach, kiedy uczestnicy mieli do siebie więcej zaufania, powstawały krótkie improwizacje ruchowo-taneczne na wspólnie wybrane tematy.

Efektem warsztatów były krótkie etiudy taneczne, które uczestnicy projektu zaprezentowali podczas happeningów nazwanych „atakami przestrzeni” na miejskim bazarze, w autobusie, parku i na rynku. Wzbudzili tym duże zainteresowanie mieszkańców Wałbrzycha, którzy mogli się przekonać, że taniec jest doskonałą formą aktywności, a zarazem rodzajem języka, którym mogą komunikować się ludzie w różnym wieku. Ponadto w ramach projektu warsztatom tanecznym towarzyszyły wykłady promujące zdrowy i aktywny styl życia, otwarte dla wszystkich mieszkańców Wałbrzycha. Tancerze-aktorzy kontynuują swoją pracę. Mają na koncie dwa spektakle i występ na festiwalu w Londynie.

projekt „Inwazja ruchem kontra atak przestrzeni, czyli twórczo zakręceni” (program „Seniorzy w akcji” Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”)

Wanda Radłowska, Magdalena Radłowska
Wałbrzych

Krok po kroku

KROK 1: ZEBRANIE GRUPY

Poszukajmy osób, które lubią się ruszać, chodzą na gimnastykę, jogę, biegają, uprawiają nordic walking. Tworząc międzypokoleniową grupę taneczną, dobrze na początku zaprosić osoby, które są aktywne i później mogą przyprowadzić na zajęcia swoich znajomych. Poszukajmy młodych uczestników zajęć wśród osób, które chodzą na warsztaty taneczne do domu kultury albo do szkoły tańca i będą miały ochotę włączyć się w nową inicjatywę. Pamiętajmy, że warsztaty muszą być atrakcyjne zarówno dla młodych, jaki i dla seniorów, żeby wszyscy mieli poczucie, że po pierwsze nadążają za tempem zajęć, a po drugie uczą się nowych rzeczy. W takim działaniu najważniejsza jest osoba prowadząca, która potrafi zadbać o komfort każdej osoby obecnej na warsztatach.

KROK 2: PRZYGOTOWANIA

Nawet do improwizacji musimy się przygotować, tym bardziej jeśli chcemy z grupą działać w przestrzeni publicznej. Poświęćmy dużo czasu na to, by wszyscy uczestnicy dobrze się ze sobą poznali. Podczas prób zaproponujmy ćwiczenia, dzięki którym każdy będzie mógł za pomocą ruchu opowiedzieć o sobie i przedstawić się innym. Potem razem wymyślamy prosty temat improwizacji, np. „poczekalnia”, „lato”, „pośpiech” – zobaczmy, jakie ruchy i emocje kojarzą się z tymi hasłami, najciekawsze zapamiętajmy, i postarajmy się powtórzyć – w ten sposób budujemy szkic choreografii. Improwizując w grupie, warto mieć jakieś wspólne, przećwiczone elementy choreograficzne, do których zawsze można sięgnąć, kiedy nagle zabraknie nam pomysłu albo gdy pojawi się stres.

KROK 3: HAPPENING

Zanim wyjdziemy w przestrzeń naszej miejscowości, wspólnie wybierzmy miejsce pierwszego tanecznego happeningu, najlepiej, żeby było mniej uczęszczane, np. przystanek autobusowy w nieznanej nam dzielnicy. Pierwszy happening potraktujmy jako próbę generalną, po której zastanowimy się, co poszło dobrze, a nad czym trzeba jeszcze popracować. Kolejne happeningi zorganizujmy w miejscach, w których toczy się życie naszej miejscowości – przy fontannie na jakimś placu, na rynku, w autobusie. Za każdym razem jednak starajmy się poznać wybraną przestrzeń, pójdźmy tam, przeanalizujmy możliwości i ograniczenia: schody, dziury w chodniku, ławki – każdy taki element możemy w twórczy sposób wykorzystać.

WARIANTY

Zanim wyjdziemy w przestrzeń publiczną, możemy najpierw przygotować krótkie pokazy taneczne dla najbliższych, zaufanych osób. Dobrze powoli oswajać się z sytuacją publicznego występu. Później, gdy nasza grupa będzie już zgrana i pewna siebie, możemy poszukać jakichś zorganizowanych okazji do publicznej prezentacji – może to być np. lokalny piknik rodzinny albo festiwal sztuki.

Krąg wymiany opowieści

Leave a reply

Jak to zrobiliśmy

Podczas pierwszego spotkania lokalnych koordynatorów Pracowni Orange animator Sebastian przeprowadził ćwiczenie, w którym uczestnicy w parach opowiedzieli sobie nawzajem historie o tajemnicach swoich miejscowości. Później wymienili się swoimi opowieściami – każdy przedstawił przed resztą uczestników historię swojego partnera. Okazało się, że przysłuchująca się publiczność i krótki czas przeznaczony na opowiedzenie historii pobudziły kreatywność. Jedni tworzyli z nich sceny, inni całkowicie zmieniali sens i treść, albo mówili, jakby zdradzali największy sekret. Zabawa, która była tylko rozgrzewką, przerodziła się w osobny performance. W trakcie improwizacji uczestnicy poznawali siebie, nabierali śmiałości, odkrywali nowe informacje o sobie i swoich miejscowościach.

program „Latający Animatorzy i Latający Socjologowie dla Pracowni Orange” Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”
Sebastian Świąder
Warszawa

Krok po kroku

KROK 1: OPOWIADANIE W PARACH

Uczestnicy dobierają się w pary. Każda para znajduje miejsce, tak żeby nie przeszkadzać innym. Siadają wygodnie, twarzą w twarz. Rozdajemy kartki i długopisy.
Każda osoba ma dokładnie 3 minuty na opowiedzenie swojej historii (np. tajemnice miejscowości, niezwykłe postacie, wydarzenia z młodości, legendy, opowieści z dreszczykiem itp). Słuchający zapisuje w tym czasie kluczowe słowa, ważne elementy opowieści. Następuje zmiana opowiadającego. Gdy druga osoba skończy opowieść, mają jeszcze dodatkowy czas na dopytanie o szczegóły. Potem mówimy uczestnikom, że od tej
chwili będą posługiwać się historią, którą usłyszeli i tę historię opowiedzą pozostałym uczestnikom.

KROK 2: OPOWIADANIE PRZED PUBLICZNOŚCIĄ

Siadamy na krzesłach w kręgu. Jedno krzesło zostaje wolne. Może być specjalnie wyróżnione, np. oznaczone snopem światła z lampy lub po prostu inne od pozostałych. Na nim siada osoba, która opowiada. Ma na to dokładnie 3 minuty. Pilnujemy czasu. Gdy skończy wcześniej, osoba opowiadająca musi poczekać na koniec wyznaczonego czasu. Jeśli nie zmieści się 3 minutach, opowieść zostaje przerwana.
Uczestnicy przesiadają się, każdy o jedno miejsce w jednym kierunku. W ten sposób, po każdej zmianie, ktoś inny zasiada na wyróżnionym miejscu

KROK 3: PODSUMOWANIE

Po wysłuchaniu wszystkich opowieści prosimy uczestników, żeby podzielili się swoimi wrażeniami, dajemy możliwość wyjaśnienia i sprostowania historii, które mogły w czasie ćwiczenia zostać zniekształcone. Elementy opowieści możemy potem wykorzystać do dalszych działań, np. jako scenariusze do krótkich etiud.

WARIANTY

Wypisane na kartce szczegóły możemy potraktować jak rekwizyt do gry w tabu. Osoba opowiadająca nie może użyć wypisanych przez siebie słów-kluczy i skojarzeń. W ten sposób opowieść nabiera nowego charakteru i czasem odsłania nam swoje drugie dno.

Latające babcie

Leave a reply

Jak to zrobiliśmy:

„Słuchaj, jadę rowerem i wiersz na mnie napada. Jadę i go mówię!” – opowiada jedna z uczestniczek warsztatów literackich dla kobiet 50+. Nigdy wcześniej nie pisała wierszy, na zajęcia przyszła dla towarzystwa. Talent, który w sobie odkryła, był dla niej zaskoczeniem. Warsztaty literackie organizowane od kilku lat w Łodzi wyzwalają kreatywność seniorek i tworzą przestrzeń do współpracy z dziećmi. Zajęcia koncentrują się wokół pisania bajek, które stanowią doskonałą formę przekazywania mądrości i życiowego doświadczenia. A przy okazji otwierają na zabawę i pozwalają ćwiczyć wyobraźnię.

Uczestniczki warsztatów nie poprzestały na pisaniu, szybko postanowiły wziąć sprawy w swoje ręce i samodzielnie rozwijać odkryte pasje. Tak powstała grupa Latających Babć złożona z dojrzałych kobiet, które wspierają się i podejmują ciągle nowe wyzwania. Co roku organizują kilkumiesięczny cykl warsztatów literackich, teatralnych i psychologicznych.Na podstawie napisanych przez uczestników bajek przygotowują interaktywne spektakle dla dzieci z przedszkoli, szpitali, domów dziecka. Rozdają dzieciom książeczki z napisanymi przez siebie utworami. Same pozyskują fundusze na swoje działania i organizują spotkania z dziećmi. Współpraca z psychologiem zainspirowała uczestniczki do pisania bajek empatycznych, które wzmacniają poczucie własnej wartości, uczą tolerancji, rozmawiania o emocjach, rozwiązywania konfliktów. Bajki przygotowywane są zgodnie z zasadami metody komunikacji „Porozumienie bez Przemocy”. Spektaklom opartym na bajkach towarzyszą warsztaty dla dzieci, prowadzone przez Latające Babcie i psychologa. Podczas takich zajęć dzieci omawiają bajkę, rozmawiają o swoich emocjach i postawach bohaterów. Bajki napisane przez Babcie, ilustrowane przez dzieci ze współpracujących przedszkoli, są wydawane w formie książeczek.

projekt „Latające babcie” (program „Seniorzy w akcji” Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”)
Urszula Machcinska
Łódź, Stowarzyszenie kobiety.lodz.pl

Krok po kroku

KROK 1: POCZĄTEK DZIAŁANIE GRUPY

Zbieramy grupę 10–15 osób, które mają ochotę rozpocząć przygodę z pisaniem. Spotkania warto organizować regularnie 2–4 razy w miesiącu, w ustalonym dniu, o tej samej porze. Zadbajmy na samym początku, aby
uczestnicy poznali się i ustalili zasady współpracy. Stworzenie atmosfery opartej na zaufaniu, akceptacji i
wzajemnym szacunku jest bardzo ważne dla dalszych działań. Dobrym pomysłem budującym zaangażowanie grupy jest powierzenie uczestnikom konkretnych zadań, np. organizacji poczęstunku, przygotowania i posprzątania sali, robienie zdjęć dokumentujących poczynania grupy. Zadbajmy, aby jasno przedstawić grupie plan działania i zebrać oczekiwania, obawy i pomysły na wzbogacenie programu spotkań.

Krok 2: WARSZTATY

Na warsztaty pisania bajek dobrze jest zaprosić kogoś, kto ma doświadczenie literackie lub redaktorskie, aby pomógł w kwestiach językowych, doradził, jak konstruować opowieść. Na kolejnych spotkaniach omawiamy powstające bajki, wprowadzamy ćwiczenia pobudzające kreatywność i wyobraźnię językową (np. budowanie łańcucha skojarzeń, opisywanie zjawisk i przedmiotów za pomocą słów zaczynających się na jedną i tę samą literę itp). Warto przeprowadzić warsztaty psychologiczne skoncentrowane na zwiększeniu umiejętności związanych z komunikacją i współpracą w zespole, które przygotują grupę do publicznych
wystąpień, radzenia sobie ze stresem.

KROK 3: PRZYGOTOWANIE SPEKTAKLU

Ważnym momentem jest wybór utworów, które będą przedstawiane dzieciom. Proces przeprowadźmy
bardzo uważnie, aby nikt nie poczuł się urażony, że jego bajka została pominięta. Trzeba ustalić jasne kryteria wyboru, można głosować albo powierzyć to zadanie zaproszonym ekspertom. Podobnie warto zadbać o jasne rozdzielenie zadań przy pracy nad spektaklem. Pamiętajmy, że oprócz ról aktorów potrzebujemy osób, które zajmą się scenografią, kostiumami, wyborem muzyki lub promocją w mediach. Przy pracy nad przygotowaniem spektaklu uwzględnijmy specyfikę odbiorców – wiek dzieci i ich ewentualne szczególne potrzeby. Dobrze, gdy spektakl jest formą interaktywną, dającą przestrzeń dzieciom do współuczestnictwa i zabawy. Warto być otwartym na improwizację, zmianę ustalonego planu, aby móc zareagować na nastrój dzieci

KROK 4: PUBLIKACJA BAJEK

Bajki możemy wydrukować (nawet w kilku egzemplarzach z ilustracjami wykonanymi przez dzieci) albo zamieścić na stronie internetowej biblioteki czy domu kultury. Można zachęcić uczestników do poprowadzenia bloga internetowego. Inną formą prezentacji bajek mogą być pocztówki.

WARIANTY

Można nawiązać współpracę z lokalnym radiem i i zamiast spektaklu stworzyć słuchowiska dla dzieci lub nagrać bajki wspólnie z dziećmi w formie audiobooka. Można także zorganizować warsztaty, podczas których lektura bajek jest pretekstem do rozmowy, zajęć plastycznych czy ruchowo-muzycznych.